Alkohol i mózg: przegląd (Polish)
Obraz dzięki uprzejmości dr Adolfa Pfefferbauma i dr Edith V. Sullivan.
Alkohol zakłóca ścieżki komunikacji w mózgu i może wpływać na jego wygląd i funkcjonowanie. Alkohol utrudnia funkcjonowanie obszarów mózgu odpowiedzialnych za kontrolowanie równowagi, pamięć, mowę i dokonywanie osądów, co prowadzi do zwiększenia prawdopodobieństwa urazów i innych negatywnych konsekwencji. Długotrwałe nadmierne używanie alkoholu powoduje zmiany w neuronach, takie jak zmniejszenie ich rozmiaru. Poniżej znajduje się kilka kluczowych tematów związanych z alkoholem i mózgiem.
Mózg nastolatka
Mózg nastolatka jest bardziej podatny na negatywne skutki używania alkoholu niż mózg dorosłego. Nadużywanie alkoholu w okresie dojrzewania może zmienić trajektorię rozwoju mózgu, potencjalnie skutkując długotrwałymi zmianami w jego strukturze i funkcjonowaniu.
Stany niepamięci spowodowanej używaniem alkoholu
Nadużywanie alkoholu może spowodować wystąpienie stanów niepamięci spowodowanej używaniem alkoholu. Stany niepamięci to luki w pamięci danej osoby dotyczące zdarzeń, które wystąpiły podczas jej upojenia alkoholowego. Luki te występują, gdy ilość spożytego alkoholu wystarcza do tymczasowego zablokowania przenoszenia wspomnień z pamięci krótkotrwałej do długotrwałej – znanego jako konsolidacja pamięci – w obszarze mózgu zwanym hipokampem.
Przedawkowanie alkoholu
Kontynuowanie spożywania alkoholu pomimo wyraźnych oznak znacznych zaburzeń może spowodować przedawkowanie alkoholu. Przedawkowanie alkoholu ma miejsce, gdy w krwiobiegu znajduje się tak dużo alkoholu, że obszary mózgu kontrolujące podstawowe funkcje podtrzymujące życie, takie jak oddychanie, tętno i kontrola temperatury, zaczynają się wyłączać. Objawy przedawkowania alkoholu obejmują dezorientację, trudności z utrzymaniem przytomności, wymioty, napady drgawkowe, trudności z oddychaniem, spowolnienie tętna, wilgotną skórę, upośledzenie reakcji (np. brak odruchu wymiotnego zapobiegającego zadławieniu się) oraz skrajnie niską temperaturę ciała. Przedawkowanie alkoholu może prowadzić do trwałego uszkodzenia mózgu lub zgonu.
Zaburzenia związane z używaniem alkoholu
W miarę upływu czasu i dalszego używania alkoholu w strukturze i funkcjonowaniu mózgu mogą zachodzić postępujące zmiany. Zmiany te mogą upośledzać czynność mózgu i prowadzić do przejścia od kontrolowanego, sporadycznego używania do przewlekłego nadużywania alkoholu, które może być trudne do kontrolowania i może prowadzić do rozwoju zaburzeń związanych z używaniem alkoholu (ang. alcohol use disorder, AUD). Osoby z AUD o nasileniu od umiarkowanego do ciężkiego mogą wejść w cykl uzależnienia od alkoholu. Zakres zdolności mózgu do powrotu do normy po długotrwałej trzeźwości nie jest w pełni poznany, ale rosnąca liczba badań wskazuje, że co najmniej niektóre zmiany mózgu wywołane przez AUD, oraz towarzyszące im zmiany w myśleniu, odczuwaniu i zachowaniu, mogą ustępować i prawdopodobnie cofnąć się wraz z upływem miesięcy abstynencji od alkoholu. (Więcej informacji na temat neurobiologii AUD znajduje się w części Neuroscience: The Brain in Addiction and Recovery opracowania The Healthcare Professional’s Core Resource on Alcohol.)
Ekspozycja na alkohol w okresie płodowym
Ekspozycja na alkohol w okresie płodowym może spowodować uszkodzenie mózgu, prowadząc do szeregu problemów rozwojowych, poznawczych i behawioralnych, które mogą pojawić się w dowolnym momencie w dzieciństwie. Alkohol może zaburzać rozwój płodu na każdym etapie ciąży, w tym na najwcześniejszych etapach oraz zanim kobieta będzie wiedziała, że jest w ciąży.